RADIOTERAPIA cz.1

Na samym początku zacznę od definicji radioterapii. Jest to metoda leczenia wykorzystująca promieniowanie jonizujące. Największe zastosowanie znalazła w onkologii w leczeniu chorób nowotworowych oraz do łagodzenia bólu w przypadkach rozsianych nowotworów. W skład zespołu pracującego w ośrodkach radioterapii wchodzą: lekarze, pielęgniarki, elektroradiolodzy oraz fizycy medyczni, czyli jeden pacjent = 4 osoby.

W radioterapii wykorzystuje się aparaty terapeutyczne, które emitują fotonowe promieniowanie jonizujące lub cząstki, urządzenia do terapii hadronowej oraz wszelkie źródła izotopowe wprowadzane do narządów lub na powierzchnię skóry pacjenta. 

Do ośrodków radioterapii zgłaszają się pacjenci z postawioną diagnozą i wybraną metodą leczenia choroby nowotworowej jaką jest radioterapia. Każdy pacjent jest traktowany jako indywidualny przypadek i to pod niego i jego chorobę wybierany jest odpowiedni rodzaj radioterapii. (Rodzaje radioterapii opiszę Wam w innych postach.) Pacjent do ośrodka zgłasza się z aktualnymi badaniami i zaleceniami od lekarza kierującego. Następnym etapem jest umieszczenie pacjenta w symulatorze lub tomografie komputerowym. Symulator jest istotną częścią procesu terapeutycznego, gdyż wyznacza zakres dla badania tomografem i w przypadku planowania dwuwymiarowego wyznacza pola napromieniania. Następnie na ciele pacjenta rysuje się flamastrem wodoodpornym punkt referencyjny, według którego pacjent będzie układany na stole podczas innych badań i napromieniania. Tak samo dzieje się w przypadku, gdy pracownia nie posiada symulatora i pierwszym etapem jest tomografia komputerowa. Aby zapewnić pacjentowi wygodną pozycję, w której będzie musiał wytrzymać cały proces napromieniania stosuje się odpowiednie unieruchomienia.

Jak wiecie w leczeniu chorób nowotworowych najważniejszą rolę odgrywa czas. Im szybciej pacjent zostaje poddany leczeniu tym większe szanse ma na przeżycie. Po opuszczeniu symulatora/tomografu komputerowego zdjęcia rentgenowskie trafiają do lekarzy radioterapeutów, którzy w specjalnym programie komputerowym obrysowują narządy krytyczne (narządy szczególnie wrażliwe na promieniowanie) oraz wyznaczają obszary CTV oraz GTV (definicje tych pojęć pojawią się na instagramie), a następnie przekazują zebrane dane do fizyków medycznych. Fizyk medyczny jest odpowiedzialny za określenie optymalnej geometrii wiązek promieniowania oraz stworzenie PTV. Jest to bardzo ważna część tworzenia planu leczenia, ponieważ pozwala skoncentrować dawkę promieniowania w obszar zmieniony nowotworowo z zapewnieniem jak najniższej dawki w obszarze narządów krytycznych i tkanek zdrowych. Do czego zmierzam? Tworzenie planu leczenia to proces czasochłonny i w tym czasie kiedy pacjent czeka na pierwsze naświetlenie ważne jest aby drastycznie nie przytył lub nie schudł, ponieważ przygotowany dla niego plan będzie bezużyteczny i trzeba będzie wykonywać następny, a pacjent wciąż nie będzie poddany leczeniu, co jak wiecie sprzyja rozwojowi choroby.

Gdy pacjent jest już gotowy rozpoczyna się proces napromieniania, który ma różny czas trwania w zależności od frakcjonowania i wybranego rodzaju terapii. Przed położeniem pacjenta w aparacie terapeutycznym należy zaakceptowany plan leczenia wprowadzić do systemu weryfikacji.

Wiecie już czym zajmuje się lekarz i fizyk medyczny, ale zostały nam jeszcze dwie osoby biorące czynny udział w procesie terapeutycznym. Do zadań pielęgniarki należy podawanie środków kontrastowych podczas badania tk, zakładanie ewentualnych wkłuć dożylnych oraz monitorowanie stanu pacjenta podczas trwania badań lub naświetlania. Oprócz podstawowych czynności pielęgniarki pokazują pacjentom jak dbać o skórę podczas trwania leczenia. Ośrodki radioterapii nie są otwarte 24h na dobę jak szpitale i pacjenci po napromienianiu opuszczają budynek udając się do domów, dlatego rola pielęgniarki jest tutaj w pewnym stopniu ograniczona. Jeśli chodzi o elektroradiologów to do naszych zadań należy obsługa sprzętu, weryfikowanie ułożeń pacjentów, weryfikowanie ich danych osobowych, wyznaczanie punktów referencyjnych oraz dobieranie podstawek i odpowiednich unieruchomień. Oprócz tego każda osoba z wykształceniem medycznym znajdująca się w sterowni ma obowiązek monitorowania stanu pacjenta, aby szybko reagować, gdy jego stan się pogarsza lub pacjent zgłasza niepokojące objawy. 

Radioterapia pozwala nam na wyleczenie choroby nowotworowej, jednak jak każda metoda leczenia ma swoje wady. Do powikłań po radioterapii zaliczamy:

• odczyny popromienne skóry i błon śluzowych
• wymioty, nudności, biegunki, zapracia
• zaburzenia hematologiczne jak anemie czy spadki liczby leukocytów i płytek krwi
• bóle głowy
• zaczerwieniania i obrzęki skóry
• trudności w połykaniu, brak apetytu
• trudne gojenie ran w okolicach napromienianych
• niepłodność
• rozwój nowotworów wtórnych

Planuję więcej postów związanych z radioterapią, gdyż temat ten jest bardzo obszerny. Ten wpis jest krótkim wprowadzeniem do wszystkich zagadnień. Znacie już zadania osób pracujących w zespole oraz proces przygotowujący pacjenta do radioterapii. W następnych wpisach planuję opisać rodzaje radioterapii, dawki stosowane przy napromienianiu oraz występujące po terapii powikłania. 

Do usłyszenia!